Ψυχολογική Χειραγώγηση

Ψυχολογική Χειραγώγηση, τι είναι, πως επιλύεται

Σύμφωνα με την wikipedia¹ η ψυχολογική χειραγώγηση είναι ένα είδος κοινωνικής επιρροής που αποσκοπεί στην αλλαγή της συμπεριφοράς ή της αντίληψης των άλλων μέσω υβριστικών, παραπλανητικών ή ύπουλων τακτικών. Παρακολουθήστε το άρθρο, σε video.

Απαιτήσεις για την επιτυχημένη ψυχολογική χειραγώγηση

Σύμφωνα με τον συγγραφέα ψυχολογίας Τζώρτζ Κ. Σίμον, η επιτυχημένη ψυχολογική χειραγώγηση κυρίως αφορά τον χειριστή:² Ας δούμε τι θα χρειαστεί να έχει ο χειριστής ώστε να επηρεάζει τον χειριζόμενο:

• Απόκρυψη επιθετικών προθέσεων και συμπεριφορών.
• Γνώση των ψυχολογικών τρωτών σημείων του θύματος ώστε να καθορίσει ποια τακτική είναι πιο πιθανόν να είναι η πιο αποτελεσματική.
• Να τον χαρακτηρίζει ένας επαρκής βαθμός σκληρότητας, ώστε να μην έχει κανέναν ενδοιασμό να προκαλέσει βλάβη στο θύμα αν αυτό είναι απαραίτητο.
• Συνεπώς, η χειραγώγηση είναι πιθανό να επιτευχθεί μέσω συγκαλυμμένων επιθετικών μέσων σχεσιακής ή παθητικής επιθετικότητας.

Ψυχολογική χειαραγώγηση , Πως οι χειριστές ελέγχουν τα θύματά τους

• με θετική ενίσχυση που περιλαμβάνει τον έπαινο, την επιφανειακή γοητεία, την επιφανειακή συμπάθεια (κροκοδείλια δάκρυα), την υπερβολική συγγνώμη, τα χρήματα, την έγκριση, τα δώρα, την προσοχή, τις εκφράσεις του προσώπου όπως ένα βεβιασμένο γέλιο ή χαμόγελο και δημόσια αναγνώριση.
• με αρνητική ενίσχυση που περιλαμβάνει την αφαίρεση ενός πράγματος από μια αρνητική κατάσταση ως ανταμοιβή, π.χ. “Δεν θα πρέπει να κάνεις την εργασία σου, αν μου αφήσεις να σου κάνω αυτό.”
• με διαλείπουσα ή μερική ενίσχυση η οποία μπορεί να δημιουργήσει ένα αποτελεσματικό κλίμα φόβου και αμφιβολίας. Μερική ή διαλείπουσα θετική ενίσχυση μπορεί να ενθαρρύνει το θύμα να παραμείνει—για παράδειγμα, στις περισσότερες μορφές τζόγου, όπου ο παίκτης είναι πιθανό να κερδίσει μερικές φορές αλλά συνολικά εξακολουθεί να χάνει χρήματα.
• με τιμωρία που περιλαμβάνει την γκρίνια, τις φωνές, τη σιωπηλή μεταχείριση, τον εκφοβισμό, τις απειλές, τις βρισιές, τον συναισθηματικό εκβιασμό, την υπενθύμιση σφαλμάτων, με μούτρα, με κλάματα και παριστάνοντας το θύμα.
• με τραυματική δοκιμασία με τη χρήση λεκτικής βίας, με έκρηξη οργής ή άλλη εκφοβιστική συμπεριφορά για να καθιερωθεί ή να δείξει υπεροχή. Έστω και ένα περιστατικό τέτοιας συμπεριφοράς μπορεί να καθορίσει ή να εκπαιδεύσει τα θύματα να αποφεύγουν να θυμώνουν ή να αντιμετωπίζουν τον χειριστή.

Τεχνικές για Ψυχολογική χειραγώγηση

• Ψεύδος. Είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς αν κάποιος λέει ψέματα τη στιγμή που το κάνει, αν και συχνά η αλήθεια μπορεί να είναι εμφανής αργότερα όταν θα είναι πολύ αργά. Ένας τρόπος για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες να πει ψέματα κάποιος είναι να γίνει κατανοητό ότι ορισμένοι τύποι προσωπικότητας, είναι ειδικοί στην τέχνη του ψεύδους και της εξαπάτησης, το κάνουν συχνά και εντέχνως.
• Ψεύδος με παράλειψη μέρους της αλήθειας. Αυτή είναι μια πολύ λεπτή τεχνική ψεύδους αποκρύπτοντας ένα σημαντικό μέρος της αλήθειας. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται επίσης στην προπαγάνδα.
• Άρνηση. Ο χειριστής αρνείται να παραδεχθεί ότι αυτός ή αυτή έχει κάνει κάτι λάθος.
• Εξορθολογισμός. Είναι η δικαιολογία που δίνει ο χειριστής για την ανάρμοστη συμπεριφορά του. Ο εξορθολογισμός είναι στενά συνδεδεμένος με την παραποίηση των λεγομένων.
• Ελαχιστοποίηση. Αυτό είναι ένα είδος άρνησης σε συνδυασμό με τον εξορθολογισμό. Ο χειριστής ισχυρίζεται ότι η συμπεριφορά του δεν είναι τόσο επιβλαβής ή ανεύθυνη, όταν υποδεικνύεται από κάποιον άλλον, αλλά υποστηρίζει ότι ο χλευασμός ή η προσβολή του ήταν μόνο ένα αστείο.
• Επιλεκτική απροσεξία ή επιλεκτική προσοχή. Ο χειριστής αρνείται να δώσει προσοχή σε κάτι που μπορεί να αποσπάσει την προσοχή του από το πρόγραμμά του, λέγοντας φράσεις όπως “Δεν θέλω να το ακούσω”.
• Εκτροπή. Ο χειριστής δεν δίνει μια ευθεία απάντηση σε μια ευθεία ερώτηση και αντ ‘αυτού για αντιπερισπασμό πηγαίνει τη συζήτηση σε άλλο θέμα.
• Υπεκφυγή. Παρόμοια με την εκτροπή, αλλά δίνοντας άσχετες και ασαφείς απαντήσεις.

Ψυχολογική χειραγώγηση άλλες μέδοδοι..

• Μυστικός εκφοβισμός. Ο χειριστής βάζει το θύμα σε αμυντική στάση, χρησιμοποιώντας καλυμμένες (έμμεσες ή υπονοούμενες) απειλές.
• Ενοχή. Ένα ιδιαίτερο είδος τακτικής εκφοβισμού(bullying) . Ο χειριστής λέει στο ευσυνείδητο θύμα του πως αυτός ή αυτή δεν ενδιαφέρεται αρκετά, δρα εγωιστικά ή τα έχει όλα εύκολα. Αυτό συνήθως έχει ως αποτέλεσμα το θύμα να αισθάνεται άσχημα, κάνοντάς το να αμφιβάλει για τον εαυτό του, να αγχώνεται και να είναι σε υποχωρητική θέση.
• Διαπόμπευση. Ο χειριστής χρησιμοποιεί σαρκασμό και απαξιωτικές εκφράσεις για να αυξήσει το φόβο και την αμφιβολία του θύματος για τον εαυτό του. Οι χειριστές χρησιμοποιούν αυτή την τακτική για να κάνει τους άλλους να αισθάνονται ανάξιοι και επομένως να τους σέβονται. Οι τακτικές διαπόμπευσης μπορεί να είναι πολύ μικρές, όπως ένα άγριο βλέμμα ή ματιά, έναν δυσάρεστο τόνο της φωνής, ρητορικά σχόλια, σαρκασμός. Οι χειριστές μπορεί να κάνουν κάποιον να αισθανθεί ντροπή γιατί τόλμησε να τους αμφισβητήσει. Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να ενισχύσει την αίσθηση της ανεπάρκειας στο θύμα.
• Παίζοντας το ρόλο του θύματος. Ο χειριστής παρουσιάζει σ’ αυτόν/την τον εαυτό του, ως θύμα των περιστάσεων ή (θύμα) της συμπεριφοράς κάποιου άλλου, προκειμένου να κερδίσει τον οίκτο, τη συμπάθεια ή να προκαλέσουν τον οίκτο και έτσι να πάρει κάτι από τον άλλο. Οι ευσυνείδητοι άνθρωποι δεν μπορούν να βλέπουν κάποιον που υποφέρει και ο χειριστής είναι εύκολο να επικαλεστεί τη συμπάθειά τους για να πάρει αυτό που θέλει.
• Δυσφημώντας το θύμα. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, αυτή η τακτική είναι ένα ισχυρό μέσο για να βάλει το θύμα σε αμυντική θέση, ενώ ταυτόχρονα κρύβει την επιθετική πρόθεση του χειριστή, ενώ ο ίδιος κατηγορεί ψευδώς το θύμα ως υβριστή τι στιγμή που το θύμα προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή τη θέση του.
• Παίζοντας το ρόλο του υπηρέτη. Καλύπτοντας ένα πρόγραμμα που θα τον ευνοεί με πρόσχημα μια υπηρεσία για έναν πιο ευγενή σκοπό, για παράδειγμα, λέγοντας ότι ενεργεί με έναν ορισμένο τρόπο για να είναι “υπάκουος” ή στην “υπηρεσία” μιας φιγούρας εξουσίας ή “απλά κάνει τη δουλειά του”.

Ψυχολογική χειραγώγηση, Συμπερασματικά..

Ψυχολογική χειραγώγηση , Για να υπάρξει ενας θύτης, απαιτείται ενα θύμα ..

Όσο παράξενο και εαν σας ακουστεί. Βέβαια θα απαιτήσει να αναλύσετε και να ψάξετε τα πράγματα σε βάθος. Η χειραγώγηση απαιτεί εκτός απο το θύτη το θύμα. Το θύμα ωστόσο, είναι εκείνο που ΕΠΙΛΕΓΕΙ έστω και ημισυνειδητά την εμπλοκή του. Δεν μπορεί κανένας άνθρωπος να υποστεί ψυχολογική κακοποίηση, εκτός εαν το επιλέξει.

Το θύμα θα υποστηρίξει πως δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς. Πως φοβόταν. Πως δεν είχε διέξοδο. Προσπάθησε μα δεν τα κατάφερε. Ας επιστήσουμε την προσοχή μας. Στο άρθρο μιλάμε για ψυχολογική χειραγώγηση. Για να διαμορφωθεί η σκηνή χρειάζεται και το θύμα να παίζει έναν ρόλο. Αυτό σημαίνει πως και το θύμα δεν είναι αδέσμευτο. Εμπλέκεται και βρίσκεται και το ίδιο σε μια κατάσταση. Αυτή η κατάσταση μπορεί να εμφανίζει ιδιότητες όπως είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Να έχει αυτομομφές και να κατηγορεί τον εαυτό του για όλα. Με έναν τρόπο, μπορεί να φτάνει και στο σημείο να δικαιολογεί τον θύτη του. Ακόμα και να τον χρειάζεται, για να του επιβεβαιώνει την αίσθηση ότι δεν αξίζει.

Σε ένα άλλο σενάριο, μπορεί να έχει αναπτύξει μια διάθεση πάθους για τον θύτη. Να το επεξηγεί ως έρωτα. Ότι ναι, μπορεί να είναι όπως είναι, όμως εκείνος τον ή την αγαπά. Το θύμα λοιπόν, θα λέει πόσο πολύ αγαπά το θύτη. Μπορεί μάλιστα να το αναγάγει σε υπέρτατη θυσία! Να υπόκειται δηλαδή, κάτω απο τέτοιες συμπεριφορές, καθώς η βαθιά του επιθυμία, είναι να σώσει τον θύτη και να του δείξει το καλό δρόμο. Όλα αυτά βέβαια, είναι απο μέρους του, επικίνδυνες εκλογικεύσεις. Άλλωστε ο πόθος, καταργεί τη λογική. Σκοπός τους είναι να διατηρήσουν και να ενδυναμώσουν την εκφυλισμένη σχέση. Με βαριές συνέπειες, σε πολλές περιπτώσεις και για τους 2.

Μπορούμε να γράψουμε πολλά. Εν κατακλείδι ωστόσο..

Όταν αντιλαμβάνεσαι ότι κάποιος άνθρωπος σε χειρίζεται, ανέλυσε πως εμπλέκεσαι. Τι ήταν αυτό που σε ενέπλεξε και τώρα επιτρέπει να υπάρχει αυτή η κατάσταση. Αμέσως μετά, ΧΩΡΙΣ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΙΕΣ, επίλυσε το.

Παρακολουθήστε το άρθρο σε video

1. wikipedia. Ψυχολογική χειραγώγηση ↩︎
2. Τζώρτζ Κ. Σίμον ↩︎